przedszkolak dyslektykiem
Przedszkolak dyslektykiem – o potrzebie wczesnego rozpoznawania
dzieci ryzyka dysleksji
dzieci ryzyka dysleksji
Badania nad dysleksją prowadzone od lat wśród dzieci objętych obowiązkiem nauki szkolnej pokazują, że problem specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu mógłby zostać szybciej i skuteczniej rozwiązany, gdyby w zachowaniu swojego małego dziecka rodzice właściwie odczytali sygnały zwiastujące ów problem.
Termin dysleksja kojarzy się z nauką i szkołą. Najczęściej trudności w czytaniu i pisaniu dostrzegane są u dzieci w okresie ich nauczania początkowego. Dlaczego więc poruszać ten problem u przedszkolaka? Większość pewnie sądzi, że skoro przedszkolak nie umie jeszcze czytać i pisać, to nie można zaobserwować u niego konkretnych trudności w czytaniu i pisaniu. Nic bardziej mylnego. Rozwój dziecka nigdy nie dzieje się przypadkowo. Każda umiejętność, którą przedszkolak nabywa posiada cel na przyszłość.
Pierwsze objawy trudności w czytaniu i pisaniu powinny być zauważone w okresie przedszkolnym – w klasie zerowej, gdy dziecko zaczyna naukę czytania. Pierwsze symptomy zapowiadające przyszłe trudności w czytaniu i pisaniu dziecka to objawy dysharmonii rozwoju psychoruchowego, a więc opóźnienia rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych, które leżą u podstaw uczenia się czynności czytania i pisania. Istnieje też szereg objawów w zachowaniu i rozwoju młodego człowieka, których przeoczenie może przyczynić się do rozwoju dysleksji w późniejszym okresie jego życia. Za prawidłowe rozumienie i zapamiętywanie czytanego tekstu odpowiadają funkcje wzrokowe, słuchowo – językowe i motoryczne. A zatem jeśli któraś z tych funkcji rozwija się wolniej w stosunku do pozostałych, to możemy już mówić o zagrożeniu wystąpienia dysleksji w późniejszym wieku ( najczęściej szkolnym).
Czym jest ryzyko dysleksji?
Dzieckiem ryzyka dysleksji jest dziecko pochodzące z nieprawidłowej ciąży i porodu, dziecko z rodziny, w której występowały zaburzenia czytania i pisania, a przede wszystkim takie, którego rozwój w okresie wczesnego dzieciństwa i wieku przedszkolnego jest dysharmonijny, które wykazuje parcjalne opóźnienia rozwoju funkcji uczestniczących w czytaniu i pisaniu. Baczniejszej obserwacji pod tym kątem potrzebuje wiec przedszkolak, którego zachowanie odznacza się małą sprawnością ruchową np. podczas ubierania się czy wiązania sznurowadeł, niechęcią do rysowania i odtwarzania wzorów graficznych i szlaczków oraz brakiem zainteresowania wszelkiego rodzaju zabawami ruchowymi. Jego zaburzenia rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej dają znać o sobie w formie nieporadności w rysowaniu ( rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie ), trudności w układaniu puzzli, układanek. Dziecko ryzyka dysleksji charakteryzuje się też opóźnieniami w rozwoju mowy. Zniekształca lub nie wymawia przez długi czas głosek, które rozwojowo powinien już dawno opanować. Z trudem zapamiętuje ciągi wyrazów ( np. dni tygodnia, pory roku), zniekształcanie nazw przez używanie niewłaściwych przedrostków. Ma słabą koordynację wzrokowo – ruchową: dziecku sprawia trudność budowanie z klocków. Rysuje niechętnie i prymitywnie. Nie umie rysować: koła jako 3 – latek, kwadratu i krzyża jako 4 – latek, trójkąta jako 5 – latek.
Chcąc zapobiec problemowi dysleksji rodzice powinni zwracać uwagę na to, czy ich dziecko z chęcią uczy się i zapamiętuje poznanie w przedszkolu wierszyki i piosenki. Trudności w ich opanowywaniu oraz nieumiejętność budowania dłuższych wypowiedzi również niosą ze sobą ryzyko specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
Występowanie u naszego przedszkolaka specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu może być także spowodowane ogólnym brakiem zdolności wynikającym z obniżonego poziomu rozwoju umysłowego, nie korygowaniem wady wzroku, słuchu oraz chorobami somatycznymi. W każdym jednak przypadku świadoma praca nad usprawnianiem analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetycznego ( ruchowego ) minimalizuje ryzyko dysleksji. Dlatego rodzice dzieci rozpoczynających edukację ( a w szczególności 5 i 6- latków ) powinni posiąść umiejętność rozpoznawania wczesnych objawów specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, po to by móc jak najwcześniej przyjść dziecku z pomocą. By w ich życiu nigdy nie miała miejsca sytuacja, którą określa się mianem: „za późno!!” W wieku przedszkolnym bowiem wszelkie nieprawidłowości są wynikiem naturalnej dla dziecka niedojrzałości. Dopiero jeśli utrzymają się do wieku szkolnego, mogą być przyczyną problemów z czytaniem i pisaniem.
Drodzy rodzice, odbierając dziecko z przedszkola nie pytajcie tylko o to czy zjadło lub czy spało. Nie wstydźcie się pytać nauczycieli wychowania przedszkolnego, psychologów, logopedów o to jak zachowuje się w grupie Wasze dziecko, czego się nauczyło, w co się bawi, jak rysuje i z czym miało najwięcej kłopotów.
Czy Twoje dziecko sprosta wymaganiom szkolnym? – pytania o ryzyko dysleksji:
1. Czy potrafi posługiwać się przyborami do rysowania, malowania i pisania? Czy chętnie podejmuje te czynności?
2. Czy potrafi ciąć nożyczkami według wyznaczonej linii prostej i krzywej?
3. Czy potrafi grupować przedmioty lub ich obrazki według barw, kształtu, wielkości lub według innej określonej zasady(np. owoce, zwierzęta, czy krowa-mleko, liść-drzewo)?
4. Czy potrafi wymienić najistotniejsze różnice w dwu pozornie podobnych przedmiotach lub obrazkach?
5. Czy potrafi wyróżniać różne dźwięki z otoczenia (np. pojazdów, zwierząt)?
6. Czy potrafi wyróżnić głoskę(zarówno samogłoskę, jak i spółgłoskę) na początku i na końcu wyrazu?
7. Czy potrafi podzielić wyraz na sylaby i odtworzyć prosty układ rytmiczny wystukany przez dorosłego?
8. Czy swobodnie liczy do 20, a po przeliczeniu konkretnych przedmiotów potrafi powiedzieć ile ich jest? Czy potrafi liczyć wspak?
9. Czy odróżnia lewą stronę swego ciała od prawej, rozpoznaje stosunki przestrzenne(w, nad, pod, obok) oraz czy potrafi prawidłowo nazwać stronę ciała u osoby stojącej na wprost?
10. Czy sprawnie wykonuje proste ćwiczenia gimnastyczne(podskoki, rzucanie, łapanie, itp.)?
11. Czy potrafi uważnie słuchać opowiadania, bajki, muzyki? Opowiadając, co przedstawia np. dany obrazek, posługuje się rozwiniętymi zdaniami, poprawnie wymawiając wszystkie głoski?
12. Czy umie podporządkować się poleceniom słownym i zachowuje się stosownie do sytuacji? Czy łatwo nawiązuje kontakt, zgodnie bawi się w grupie i współdziała w zabawie z rówieśnikami?
13. Czy wie, ile ma lat, gdzie mieszka, czym zajmują się rodzice, czy jest samodzielny w podstawowych czynnościach samoobsługowych, takich jak zawiązywanie sznurowadeł, zapinanie guzików, sprzątanie zabawek?
mgr Katarzyna Pawelec
pedagog i logopeda
Literatura:
1. Bogdanowicz M.: O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Lublin, Linea, 1994
2. Bogdanowicz M. : Ryzyko dysleksji Problem i diagnozowanie, wyd. Harmonia, Gdańsk 2003
3. Brejnak W., Zabłocki K. J.: Dysleksja w teorii i praktyce, PTD, Warszawa 1999
Termin dysleksja kojarzy się z nauką i szkołą. Najczęściej trudności w czytaniu i pisaniu dostrzegane są u dzieci w okresie ich nauczania początkowego. Dlaczego więc poruszać ten problem u przedszkolaka? Większość pewnie sądzi, że skoro przedszkolak nie umie jeszcze czytać i pisać, to nie można zaobserwować u niego konkretnych trudności w czytaniu i pisaniu. Nic bardziej mylnego. Rozwój dziecka nigdy nie dzieje się przypadkowo. Każda umiejętność, którą przedszkolak nabywa posiada cel na przyszłość.
Pierwsze objawy trudności w czytaniu i pisaniu powinny być zauważone w okresie przedszkolnym – w klasie zerowej, gdy dziecko zaczyna naukę czytania. Pierwsze symptomy zapowiadające przyszłe trudności w czytaniu i pisaniu dziecka to objawy dysharmonii rozwoju psychoruchowego, a więc opóźnienia rozwoju niektórych funkcji poznawczych i ruchowych, które leżą u podstaw uczenia się czynności czytania i pisania. Istnieje też szereg objawów w zachowaniu i rozwoju młodego człowieka, których przeoczenie może przyczynić się do rozwoju dysleksji w późniejszym okresie jego życia. Za prawidłowe rozumienie i zapamiętywanie czytanego tekstu odpowiadają funkcje wzrokowe, słuchowo – językowe i motoryczne. A zatem jeśli któraś z tych funkcji rozwija się wolniej w stosunku do pozostałych, to możemy już mówić o zagrożeniu wystąpienia dysleksji w późniejszym wieku ( najczęściej szkolnym).
Czym jest ryzyko dysleksji?
Dzieckiem ryzyka dysleksji jest dziecko pochodzące z nieprawidłowej ciąży i porodu, dziecko z rodziny, w której występowały zaburzenia czytania i pisania, a przede wszystkim takie, którego rozwój w okresie wczesnego dzieciństwa i wieku przedszkolnego jest dysharmonijny, które wykazuje parcjalne opóźnienia rozwoju funkcji uczestniczących w czytaniu i pisaniu. Baczniejszej obserwacji pod tym kątem potrzebuje wiec przedszkolak, którego zachowanie odznacza się małą sprawnością ruchową np. podczas ubierania się czy wiązania sznurowadeł, niechęcią do rysowania i odtwarzania wzorów graficznych i szlaczków oraz brakiem zainteresowania wszelkiego rodzaju zabawami ruchowymi. Jego zaburzenia rozwoju spostrzegania wzrokowego i pamięci wzrokowej dają znać o sobie w formie nieporadności w rysowaniu ( rysunki bogate treściowo, lecz prymitywne w formie ), trudności w układaniu puzzli, układanek. Dziecko ryzyka dysleksji charakteryzuje się też opóźnieniami w rozwoju mowy. Zniekształca lub nie wymawia przez długi czas głosek, które rozwojowo powinien już dawno opanować. Z trudem zapamiętuje ciągi wyrazów ( np. dni tygodnia, pory roku), zniekształcanie nazw przez używanie niewłaściwych przedrostków. Ma słabą koordynację wzrokowo – ruchową: dziecku sprawia trudność budowanie z klocków. Rysuje niechętnie i prymitywnie. Nie umie rysować: koła jako 3 – latek, kwadratu i krzyża jako 4 – latek, trójkąta jako 5 – latek.
Chcąc zapobiec problemowi dysleksji rodzice powinni zwracać uwagę na to, czy ich dziecko z chęcią uczy się i zapamiętuje poznanie w przedszkolu wierszyki i piosenki. Trudności w ich opanowywaniu oraz nieumiejętność budowania dłuższych wypowiedzi również niosą ze sobą ryzyko specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu.
Występowanie u naszego przedszkolaka specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu może być także spowodowane ogólnym brakiem zdolności wynikającym z obniżonego poziomu rozwoju umysłowego, nie korygowaniem wady wzroku, słuchu oraz chorobami somatycznymi. W każdym jednak przypadku świadoma praca nad usprawnianiem analizatora wzrokowego, słuchowego i kinestetycznego ( ruchowego ) minimalizuje ryzyko dysleksji. Dlatego rodzice dzieci rozpoczynających edukację ( a w szczególności 5 i 6- latków ) powinni posiąść umiejętność rozpoznawania wczesnych objawów specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu, po to by móc jak najwcześniej przyjść dziecku z pomocą. By w ich życiu nigdy nie miała miejsca sytuacja, którą określa się mianem: „za późno!!” W wieku przedszkolnym bowiem wszelkie nieprawidłowości są wynikiem naturalnej dla dziecka niedojrzałości. Dopiero jeśli utrzymają się do wieku szkolnego, mogą być przyczyną problemów z czytaniem i pisaniem.
Drodzy rodzice, odbierając dziecko z przedszkola nie pytajcie tylko o to czy zjadło lub czy spało. Nie wstydźcie się pytać nauczycieli wychowania przedszkolnego, psychologów, logopedów o to jak zachowuje się w grupie Wasze dziecko, czego się nauczyło, w co się bawi, jak rysuje i z czym miało najwięcej kłopotów.
Czy Twoje dziecko sprosta wymaganiom szkolnym? – pytania o ryzyko dysleksji:
1. Czy potrafi posługiwać się przyborami do rysowania, malowania i pisania? Czy chętnie podejmuje te czynności?
2. Czy potrafi ciąć nożyczkami według wyznaczonej linii prostej i krzywej?
3. Czy potrafi grupować przedmioty lub ich obrazki według barw, kształtu, wielkości lub według innej określonej zasady(np. owoce, zwierzęta, czy krowa-mleko, liść-drzewo)?
4. Czy potrafi wymienić najistotniejsze różnice w dwu pozornie podobnych przedmiotach lub obrazkach?
5. Czy potrafi wyróżniać różne dźwięki z otoczenia (np. pojazdów, zwierząt)?
6. Czy potrafi wyróżnić głoskę(zarówno samogłoskę, jak i spółgłoskę) na początku i na końcu wyrazu?
7. Czy potrafi podzielić wyraz na sylaby i odtworzyć prosty układ rytmiczny wystukany przez dorosłego?
8. Czy swobodnie liczy do 20, a po przeliczeniu konkretnych przedmiotów potrafi powiedzieć ile ich jest? Czy potrafi liczyć wspak?
9. Czy odróżnia lewą stronę swego ciała od prawej, rozpoznaje stosunki przestrzenne(w, nad, pod, obok) oraz czy potrafi prawidłowo nazwać stronę ciała u osoby stojącej na wprost?
10. Czy sprawnie wykonuje proste ćwiczenia gimnastyczne(podskoki, rzucanie, łapanie, itp.)?
11. Czy potrafi uważnie słuchać opowiadania, bajki, muzyki? Opowiadając, co przedstawia np. dany obrazek, posługuje się rozwiniętymi zdaniami, poprawnie wymawiając wszystkie głoski?
12. Czy umie podporządkować się poleceniom słownym i zachowuje się stosownie do sytuacji? Czy łatwo nawiązuje kontakt, zgodnie bawi się w grupie i współdziała w zabawie z rówieśnikami?
13. Czy wie, ile ma lat, gdzie mieszka, czym zajmują się rodzice, czy jest samodzielny w podstawowych czynnościach samoobsługowych, takich jak zawiązywanie sznurowadeł, zapinanie guzików, sprzątanie zabawek?
mgr Katarzyna Pawelec
pedagog i logopeda
Literatura:
1. Bogdanowicz M.: O dysleksji, czyli specyficznych trudnościach w czytaniu i pisaniu, Lublin, Linea, 1994
2. Bogdanowicz M. : Ryzyko dysleksji Problem i diagnozowanie, wyd. Harmonia, Gdańsk 2003
3. Brejnak W., Zabłocki K. J.: Dysleksja w teorii i praktyce, PTD, Warszawa 1999
